Hong Kong është konsideruar prej kohësh si një xhevahir aziatik, një ekonomi e gjallë e tregut të lirë dhe një qendër globale financiare e njohur për sundimin e ligjit dhe demokracinë. Megjithatë, pas 20 vjetësh si një qytet kinez gjysmëautonom, ka më shumë arsye se kurrë për tu shqetësuar nëse do të jetë në gjendje të mbajë karakterin e saj të veçantë që ka qenë thelbësore për suksesin e saj.
Në korrik të vitit 1997, kur Britania i dha kolonisë së saj të mëparshme Kinës prapa, kishte shpresa të mëdha që Hong Kong-u do të zgjeronte përfundimisht liritë dhe prosperitetin nën rubrikën “një vend, dy sisteme” të Pekinit, ndoshta duke frymëzuar edhe reforma përgjatë Kinës autoritare.
Kina i premtoi Hong Kong-ut një shkallë të lartë autonomie kur negocioi transferimin e sovranitetit nga Britania dhe u pajtua se sistemet ekonomike dhe politike nuk do të ndryshoheshin për 50 vjet. Në atë kohë, tregu i bursës, çmimet e pronës dhe investimet e huaja po rriteshin, dhe më shumë njerëz po qëndronin në Hong Kong se sa largoheshin. Hong Kongu “i së nesërmes duhet të duket si Hong Kongu i sotëm”, tha sekretarja e shtetit Madeleine Albright në prag të dorëzimit. “Ky është një Hong Kong që është i lirë dhe një Hong Kong në të cilin ekzistojnë liritë personale dhe që nuk do të shtypen”.
Megjithatë, ka pasur shenja shqetësuese që në fillim, si për shembull kur Pekini zëvendësoi Këshillin legjislativ të zgjedhur të Hong Kong-ut me një të emëruar, duke nxitur një protestë nga Britania dhe Shtetet e Bashkuara. Që atëherë, institucionet kritike që Britania ushqente, përfshirë një shtyp të fuqishëm, gjykata të pavarura dhe një shërbim civil të respektuar, janë dobësuar pasi Partia Komuniste Kineze ka ndërhyrë në punët e qytetit.
Situata është përkeqësuar nën Presidentin Xi Jinping, i cili gjithashtu ka intensifikuar përpjekjet për të reduktuar pranimin ndërkombëtar të Tajvanit, të cilin Pekini e konsideron një provincë renegate që një ditë, si Hong Kongu, duhet të sillet nën kontrollin e saj. Kontestimet ndërmjet udhëheqjes së Hong Kongut e mbështetur nga Pekini dhe opozitës pro-demokrate, kanë penguar aftësinë e qeverisë së qytetit për të marrë vendime të vështira dhe për të përfunduar projekte të mëdha ndërtimi. Strehimi i përballueshëm është i pakët, sistemi arsimor është i trazuar dhe një linjë hekurudhore me shpejtësi të lartë është vonuar.
Në një përpjekje për të heshtur kritikët, pronarë lokalë të shitjes së librave dhe një miliarder politikisht i lidhur me sa duket u rrëmbyen nga zyrtarët e sigurisë kineze, duke reflektuar erozionin e mëtejshëm të sistemit ligjor, ekonomik dhe politik të Hong Kong-ut. Rezultati është se e ardhmja e qytetit është e cënuar. “Gjithnjë e më shumë, ka një ndjenjë të kotësisë”, tha Anson Chan për Keith Bradsher të The Times, i cili për vite ishte zyrtari i dytë i qeverisë së qytetit.
Ky është një fat mizor për një qytet me një të kaluar të pasur, veçanërisht pasi Britania dhe Shtetet e Bashkuara garantuan se liritë e saj do të ruheshin. “Amerika kujdeset për Hong Kong-un dhe do të vazhdojë të kujdeset shumë edhe pasi fishekzjarret e kësaj jave të kenë përfunduar, kamerat të jenë fikur dhe festimi të ketë mbaruar,” tha zonja Albright gjatë festimeve të dorëzimit të pushtetit. Dhe ajo theksoi shkallën e interesave komerciale të Amerikës atje, bashkëpunimin për zbatimit e ligjit, thirrjet e Marinës së Shteteve të Bashkuara dhe faktin se mijëra amerikanë jetonin atje.
Britania dhe Shtetet e Bashkuara nuk kanë bërë mjaft që Hong Kong-u të jetë një prioritet gjatë viteve të fundit. Ndërkohë, Kina dhe Z. Xi, në takimin e fundit të Grupit të 20-tëve në Gjermani u mundua për të zëvendësuar Amerikën si një udhëheqës global, ndërsa Kina është rritur më shumë ekonomikisht dhe ushtarakisht, dhe është më e përkushtuar ndaj mënyrave represive dhe më pak tolerante në vende si Hong Kong-u që synojnë të vendosin rrugën e tyre.
Xi e veçoi gjatë kthimit të tij në Kinë komentet e tij në festimin e 20 vjetorit të këtij muaji, kur ai vizitoi garnizonin ushtarak kinez dhe dha një paralajmërim të ashpër kundër rezistencës ndaj kontrollit dhe ndikimit të Pekinit. Kjo nuk i pengoi qytetarët e Hong Kong-ut që të organizonin demonstratën e tyre vjetore pro demokracisë pasi ai u largua nga qyteti. Ishte një kujtesë se udhëheqësit kinezë duhet të jenë më të mençur për të gjetur mënyra për të përshtatur kërkesat për liri sesa të përpiqen t’i luftojnë ata./The New York Times –
